Wskaźnik rozwoju społecznego (HDI) – czym jest i co mierzy?
Co to jest HDI? Definicja i cel wskaźnika
HDI, czyli Human Development Index, to syntetyczny miernik opisujący stopień rozwoju społeczno-ekonomicznego poszczególnych krajów. Jego głównym celem jest ocena i porównywanie postępów krajów na świecie, wykraczając poza czysto ekonomiczne kryteria. Wskaźnik ten pozwala na bardziej holistyczne spojrzenie na rozwój, uwzględniając jakość życia mieszkańców, a nie tylko ich zamożność. HDI mierzy poziom rozwoju społecznego, który określa poziom rozwoju danego kraju w stosunku do innych, bazując na kluczowych aspektach dobrobytu.
Kiedy i przez kogo powstał wskaźnik rozwoju społecznego?
Wskaźnik rozwoju społecznego został opracowany w 1990 roku przez pakistańskiego ekonomistę Mahbuba ul Haqa. Jego wizja zakładała stworzenie narzędzia, które lepiej oddawałoby rzeczywisty poziom rozwoju ludzkiego niż tradycyjne wskaźniki ekonomiczne. Od 1993 roku system porównywania oparty na HDI jest wykorzystywany w corocznych raportach Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP), co przyczyniło się do jego globalnego znaczenia i powszechnego stosowania w analizach rozwoju krajów.
Jak obliczany jest wskaźnik rozwoju społecznego (HDI)?
Kluczowe składowe wskaźnika HDI
Wskaźnik HDI ocenia kraje na trzech kluczowych obszarach, które wspólnie tworzą obraz ogólnego rozwoju społecznego. Są to: długie i zdrowe życie, wiedza oraz dostatni standard życia. Od 2010 roku do precyzyjnego pomiaru HDI służą konkretne dane, które są agregowane i przekształcane w jedną, zrozumiałą wartość. Pozwala to na obiektywne porównywanie państw i śledzenie ich postępów na przestrzeni lat.
Długie i zdrowe życie: oczekiwana długość życia
Pierwszym filarem wskaźnika HDI jest oczekiwana długość życia przy urodzeniu. Ten parametr odzwierciedla stan opieki zdrowotnej, dostępność podstawowych usług medycznych, warunki sanitarne oraz ogólny styl życia mieszkańców. Dłuższa oczekiwana długość życia świadczy o lepszej jakości życia i mniejszej śmiertelności, co jest kluczowym wskaźnikiem dobrobytu społeczeństwa. Mierzy on, ile lat statystycznie żyje przeciętny mieszkaniec danego kraju.
Wiedza: średnia i oczekiwana liczba lat edukacji
Drugim ważnym elementem HDI jest wiedza, która jest mierzona poprzez dwa wskaźniki edukacyjne. Są to: średnia liczba lat edukacji (rzeczywiście otrzymana przez osoby dorosłe) oraz oczekiwana liczba lat edukacji (przez dzieci rozpoczynające naukę). Te dane informują o poziomie wykształcenia społeczeństwa i dostępie do systemów edukacyjnych. Wyższy poziom edukacji przekłada się na lepsze możliwości rozwoju osobistego i zawodowego, a także na większą innowacyjność i konkurencyjność gospodarki.
Dostanie standard życia: dochód narodowy per capita
Trzecią składową wskaźnika HDI jest dostatni standard życia, który jest reprezentowany przez dochód narodowy per capita, przeliczony według parytetu siły nabywczej walut (PPP). Dochód narodowy per capita (PPP) odzwierciedla średni poziom zamożności mieszkańców danego kraju, uwzględniając siłę nabywczą pieniądza. Pozwala to na bardziej sprawiedliwe porównanie standardu życia między krajami o różnych poziomach cen. Wyższy dochód narodowy per capita generalnie wiąże się z lepszym dostępem do dóbr i usług.
Ranking HDI: porównanie krajów i osiągnięć
Jakie kraje przodują w rankingu HDI?
Kraje o bardzo wysokim wskaźniku HDI w 2018 roku to między innymi Norwegia, Australia, Szwajcaria, Niemcy i Dania. Norwegia od lat konsekwentnie zajmuje czołowe pozycje, będąc najczęściej zwycięskim krajem w rankingu HDI od 1980 roku. Te państwa charakteryzują się wysokim poziomem rozwoju we wszystkich trzech wymiarach: długowieczności, edukacji i dochodzie. Wskaźnik HDI jest liczony na skali od 0 do 1, gdzie wartości bliższe jedności oznaczają wyższy poziom rozwoju społecznego. Kraje wysoko rozwinięte zazwyczaj mieszczą się w przedziale 0,801–1,0.
Różnice między HDI a innymi wskaźnikami społecznymi
HDI vs PKB: co lepiej mierzy rozwój?
Wskaźnik HDI znacząco różni się od czysto ekonomicznych wskaźników, takich jak Produkt Krajowy Brutto (PKB). Podczas gdy PKB mierzy wartość wszystkich dóbr i usług wytworzonych w kraju w danym okresie, HDI uwzględnia czynniki jakościowe, takie jak dostęp do edukacji i opieki zdrowotnej, które mają fundamentalne znaczenie dla dobrobytu ludzkiego. HDI jest bardziej kompleksową miarą rozwoju, ponieważ pokazuje, jak realnie przełożyły się zasoby ekonomiczne na poprawę jakości życia mieszkańców. Wskaźnik Giniego, który mierzy nierówności dochodowe, również jest ważny, ale skupia się tylko na dystrybucji bogactwa, podczas gdy HDI ocenia ogólny poziom rozwoju społecznego.
Dodaj komentarz